Στηλες - Αρκαδικο λεξικο

Τραγούδι και ποίηση... στην Αρκαδία

Το "Αρκαδικό Λεξικό", αυτή την εβδομάδα έχει σκοπό να μας "ταξιδέψει" στο τραγούδι και στην ποίηση, που αναπτύχθηκαν στην Αρκαδία με αρκετά γρήγορους ρυθμούς!

Με αναφορά τους κλασσικούς χρόνους η Αρκαδία είναι συνυφασμένη με την ειδυλλιακή φύση, αλλά συγχρόνως και με τις θεμελιώδεις αξίες του ανθρωπισμού...

Μέσα από το πέρασμα των αιώνων - και ειδικότερα κατά τον Διαφωτισμό και την Αναγέννηση - ο Αρκαδικός Μύθος έμελλε να επηρεάσει βαθιά την ευρωπαϊκή κουλτούρα, δημιουργώντας φιλοσοφικά, λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά ρεύματα που αποτελούν τη βάση του ευρωπαϊκού πνεύματος και πολιτισμού.

 

Το παραδοσιακό τραγούδι στην Αρκαδία...

Από την αρχαιότητα η Αρκαδία ήταν γνωστή σα μια ιδιαίτερα ορεινή και δυσπρόσιτη χώρα, γεμάτη κοιλάδες και λαγκαδιές που περιβάλλονται από ψηλά βουνά. Οι κάτοικοί της ήταν κυρίως βοσκοί προβάτων και αιγών, ένας λαός αγροτικός και τραχύς που ζούσε  απλοϊκά και ξέγνοιαστα μέσα στη φυσική ευφορία των κοιλάδων και των βουνών. Σύντομα όμως ο τοπικός πολιτισμός ήλθε να συνδεθεί με τα τοπικά παραδοσιακά τραγούδια, όπως και με το παίξιμο του αυλού, συνήθεια που οι Αρκάδες απέκτησαν κατά τη διάρκεια της βοσκής. Την τάση αυτή ενσάρκωνε εξ' άλλου ο ντόπιος θεός Πάνας. Ήταν αυτός που σύμφωνα με τη μυθολογία ανακάλυψε τον ομώνυμο αυλό, που τον αποτελούσαν επτά μη ισομήκη καλάμια ενωμένα με κερί και σπάγκο.

Η απλή, συγκινησιακή και προσιτή μουσική που επινόησαν ο Πάνας και οι Αρκάδες ποιμένες, κέρδισε γρήγορα πλατιά απήχηση σε όλον τον Ελληνικό κόσμο. Έτσι η βουκολική (ποιμενική) αυτή ποίηση και μουσική άρχισε να εμπνέει σημαντικούς ποιητές της εποχής, που έγραψαν στίχους στους οποίους ποιμένες τραγουδούσαν και αντάλλασσαν τραγούδια μέσα σε ένα όμορφο, γαλήνιο και γνήσιο φυσικό τοπίο, απαλλαγμένο από κάθε επικίνδυνη εξωτερική παρέμβαση.

 

Ανάπτυξη της βουκολικής ποίησης...

Το τοπίο αυτό παρέπεμπε σε μια επίγεια "Αρκαδία" συνώνυμη με ένα τόπο παραδείσου όπου ο άνθρωπος μπορεί να βρει γαλήνη, απλότητα, ευδαιμονία και ευτυχία. Έτσι, και με την πάροδο του χρόνου, αναπτύχθηκε το λογοτεχνικό είδος της βουκολικής (ποιμενικής) ποίησης (bucolic poetry - pastoral) που μιμείται την αγροτική ζωή και συχνά τη ζωή μιας φανταστικής εποχής, στην οποία κυρίαρχο ρόλο παίζουν οι έρωτες μεταξύ ποιμένων. Η μεγάλη δημοτικότητα και διάρκεια που γνώρισε το είδος αυτό - διήρκεσε περίπου 2.000 χρόνια - εξηγείται από το αυτονόητο γεγονός ότι οι βοσκοί, απλοί άνθρωποι με τους οποίους ο καθένας μας μπορεί να ταυτισθεί - ασχολούνται με ένα καθολικό αντικείμενο. Έτσι το πολύπλοκο ανάγεται στο απλό, ενώ το οικουμενικό εκφράζεται στο συγκεκριμένο.

Πατέρας της βουκολικής ποίησης θεωρείται ο Έλληνας ποιητής Θεόκριτος (310-250 π.Χ.) από τις Συρακούσες.

Ο Θεόκριτος είχε καταγωγή από τη νήσο Κω και έζησε στην Αίγυπτο στην εποχή του Πτολεμαίου ΙΙ. Ήταν μάλιστα ο τελευταίος ποιητής που έγραψε στη δωρική διάλεκτο. Στα ποιήματά του με τίτλο "Ειδύλλια" (Idylls), που έγραψε ενώ ήταν στην αυλή του Πτολεμαίου στην Αλεξάνδρεια, χρησιμοποίησε ανταλλαγή στίχων μεταξύ μυθιστορηματικών ποιμένων. Αν και άνθρωπος της πόλης ο ίδιος, στο έργο του αναπολεί τη φύση και αναφέρεται με νοσταλγία στους βοσκούς της παιδικής του ηλικίας και στην όμορφη εξοχή της πατρίδας του. Οι ιδεατοί ποιμένες που χρησιμοποιεί αφηγούνται τις ερωτικές τους περιπέτειες και εξυμνούν την αγαπημένη τους ποίηση και τους τραγουδιστές που θαυμάζουν:

..."Στην Αρκαδία τη δασωτή φυτρώνει ένα χορτάρι, 

το τρώνε και τρελαίνονται κι αλόγα και φοράδες 

κι ορμούν και παίρνουν τα βουνά και τρέχουνε με λύσσα. 

Έτσι το Δέλφι να τον 'δω ν' αφήσει την παλαίστρα 

κ' έτσι με λύσσα σαν τρελός στο σπίτι μου να δράμη. 

Φέρε τον, σουσουράδα μου, τον άντρα μου στο σπίτι." ...

 

(απόσπασμα, Θεόκριτου "Φαρμακεύτριαι", Μετάφραση Ι. Πολέμη)

Σχόλια

Το Arcadia938.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμα μη δημοσίευσης υβριστικών, συκοφαντικών, ρατσιστικών σχολίων και διαφημίσεων, καθώς αντιβαίνουν στις διατάξεις την κείμενης νομοθεσίας. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά προσωπικές απόψεις αναγνωστών.