Σαν Σημερα: Προσωπα

Βάσω Κατράκη κορυφαία Ελληνίδα χαράκτρια

Mια από τις σημαντικότερες χαράκτριες της νεοελληνικής τέχνης του β΄μισού του 20ού αιώνα ήρθε στη ζωή σαν σήμερα.

 

 

Η ίδια στο αυτοβιογραφικό της σημείωμα αναφέρει:

 

Γεννήθηκα στο Αιτωλικό του Μεσολογγίου. Το Αιτωλικό είναι ένα μικρό νησάκι, που το συνδέουν με τη στεριά δυο μακριά πέτρινα γεφύρια με πολλές μικρές τοξωτές καμάρες. Το σπίτι μας ήτανε σχεδόν όλο μέσα στη θάλασσα και στη γειτονιά καθότανε όλο ψαράδες. Ένα ξυπόλυτο μελισσολόι τριγύριζε ολοήμερα, με τις γυναίκες τους συνέχεια γκαστρωμένες και τα παιδιά , μπακανιασμένα από την ελονοσία.

 

Ο πατέρας μου λεγότανε Γιώργης Λεονάρδος κι ήτανε κτηματίας, μα περισσότερο τραγουδούσε κι έψελνε στην εκκλησία με μια σπάνια ωραία, ζεστή φωνή. Όταν τραγουδούσε μαζευότανε κόσμος και κοσμάκης σπίτι μας για να τον ακούσει.

 

Η μανούλα μου ύφαινε ολοκέντητα λεπτά μεταξωτά και μπαμπακερά και πολύχρωμα μάλλινα κιλίμια. Είχε πάρει κι ένα χρυσό βραβείο σε μια Διεθνή Έκθεση στο Παρίσι.

 

Τα δυο μου αδέρφια, ήτανε μεγαλύτερα από μας τα κορίτσια. Ο μεγάλος, φοιτητής τότε της φιλολογίας μας έφερνε από την Αθήνα ένα μαγικό για μας κόσμο. Παλιά βιβλία με χρωματιστές χαλκογραφίες και ξυλογραφίες, χρωματιστές εικόνες και χαλκομανίες, μπογιές και πινέλα και δεν άφηνε παλιατζίδικο της Αθήνας αγύριστο. Ο μικρότερος, ό,τι έβλεπε το μάτι του τόκαναν τα χέρια του, και μαζί με όλα, ζωγραφίζανε κιόλας και οι δυο τους.

 

Γύρω-γύρω από τη μικρή μας θάλασσα ήτανε η έξοχή, γεμάτη ελιές, χωράφια καρπερά, μποστάνια, καπνοτόπια, σιτηρά. Μια ζωή στη στεργιά και στη θάλασσα, γεμάτη ιδρώτα και μόχθο. Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον μεγάλωσα. Διάβαζα βιβλία και βιβλία πούχε ο αδερφός μου κι οι φίλοι μας. Μ’ άρεσε πολύ το διάβασμα και πιο πολύ ή ποίηση. Κοντά στ’ αδέρφια μου ζωγράφιζα κι εγώ.

 

Κρυφά, ονειρευόμουνα να γίνω ζωγράφος, μα μου φαινότανε τόσο απίστευτα μεγάλο που δεν μπορούσε λογικά να χωρέσει στο μυαλό μου. Ό, τι έβλεπα, έλεγα:

- Εγώ αυτό μπορώ να το κάνω.

- Και πολλές φορές έβαζα τον εαυτό μου σε δοκιμασία.

Δεν ήξερα ακόμα ότι, άλλο πράμα είναι η Τέχνη.

Και μια μέρα, σφηνώθηκε ξαφνικά στο μυαλό μου ένα ερώτημα. Κι’ αν γίνω ζωγράφος;

Πώς έγινε έτσι άξαφνα αυτό, δεν το κατάλαβα. Χίλιες καμπάνες χτυπήσανε μέσα μου, κι έχασα τον κόσμο. Από τότε, δεν είχα τίποτε άλλο στο μυαλό μου νύχτα και μέρα.

Μα, χίλιες δυο αναποδιές ξεφυτρώσανε, και ξαφνικά, ο πατέρας μου αρρώστησε βαριά κι έπεσε πολύ πίκρα και θλίψη στο σπίτι μας, πού κράτησε εφτά ολόκληρα χρόνια.

Και κάποια μέρα, αφού πέθανε ο πατέρας μου, ξεκίνησα για την Αθήνα μην ξέροντας ακριβώς τι θα κάνω.

Πήγα στη Σχολή Καλών Τεχνών, κι έμαθα πώς σε λίγες μέρες θ’ αρχίζανε οι εξετάσεις. Αμέσως έτρεξα και γράφτηκα στη Σχολή. Έδωσα εξετάσεις.

 

Στη Σχολή Καλών Τεχνών είχα Καθηγητές τον Παρθένη στη Ζωγραφική και τον Κεφαλληνό στη Χαρακτική. Πήρα το Δίπλωμα της Σχολής το 1940 με μια τρίμηνη υποτροφία στη Ζωγραφική για τα νησιά και ένα βραβείο και δύο επαίνους στη Χαρακτική. Μετά αμέσως πόλεμος, κατοχή, πείνα, αντίσταση, και μετά πάλι εμφύλιος πόλεμος, πάλι σκοτωμοί άδικοι κι ακατονόμαστοι, εξορίες, φυλακές, όλα τα δεινά της Πατρίδας περάσανε από της δικής μου γενιάς τις πλάτες.

 

Έκανα πολλά ταξίδια σε πολλές Ευρωπαϊκές πόλεις, είδα πολλά Μουσεία και Πινακοθήκες. Το 1955 έκαμα την πρώτη μου έκθεση.

 

Αν θέλουμε να καλύψουμε πλήρως το βιογραφικό της θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το 1940 πήρε το δίπλωμα της Σχολής με τρίμηνη υποτροφία στη ζωγραφική για τα νησιά και ένα βραβείο και τρεις επαίνους στην χαρακτική.

 

Την επομένη χρονιά 1941 παντρεύεται με τον Γιώργο Κατράκη στην Νέα Αγχίαλο και ακολουθεί το διάστημα 1942 1943 που οργανώνεται στο ΕΑΜ καλλιτεχνών. Τότε είναι που κυκλοφορεί η παράνομη έκδοση του ΕΑΜ ΕΛΑΣ "από τους αγώνες του Ελληνικού λαού" και με δικές της ξυλογραφίες.

 

Έζησε την χαρά της απελευθέρωσης αλλά και την φρίκη των Δεκεμβριανών, 1944. Το 1945 με το σύντροφο της τον Γιώργο ακολουθούν την ΕΠΟΝ και τον ΕΛΑΣ. Κυκλοφορεί το λεύκωμα "θυσιαστήριο της Λευτεριάς" και με δικές της ξυλογραφίες

 

Την επόμενη χρονιά 1946 καταφεύγουν στον Πειραιά όπου μένουν για αρκετά χρόνια μαζί με τον Νικηφόρο Βρεττάκο. Το 1948 συλλαμβάνεται ο Γιώργος Κατράκης εξορίζεται στη Λήμνο για οκτώ μήνες και μετά στην Μακρόνησο Το 1949 η Βάσω Κατράκη γίνεται ιδρυτικό μέλος της ομάδας "Στάθμη" και συμμετέχει στην πρώτη έκθεση της ομάδας αυτής στο Ζάππειο. Το 1955 κάνει την πρώτη ατομική της έκθεση στην αίθουσα τέχνης "Ζαχαρίου".

 

Το 1958 τιμάται με το πρώτο βραβείο χαρακτικής στη μεσογειακή Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας. Την ίδια χρονιά βραβεύεται με το Premium της διεθνούς Μπιενάλε Χαρακτικής στο Λουγκάνο και γεννιούνται τα δίδυμα παιδιά της Μαριάννα και Σπύρος.

 

Το 1959 το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης αποκτά τέσσερεις μήτρες από πέτρα για την πινακοθήκη του και το 1965 Εκλέγεται επίτιμο μέλος της Academia Fiorentina del Arte del Disegnio και το 1966 παίρνει το διεθνές βραβείο Λιθογραφίας TAMARINT στην Μπιενάλε της Βενετίας.

 

Με την επιβολή της δικτατορίας το 1967 συλλαμβάνεται και εξορίζεται στο ξερονήσι "Γιούρα" και απελευθερώνεται το 1968 ύστερα από διεθνείς πιέσεις και αντιδράσεις. Μετά την πτώση της δικτατορίας, το 1976, παίρνει το Α βραβείο της "Intergrafik" της διεθνούς έκθεσης γραφικών τεχνών στο Ανατολικό Βερολίνο.

 

Το 1987 κάνει την τελευταία ατομική της έκθεση στην γκαλερί "Αθήνα" στην Αθήνα και γίνεται ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Χαρακτών. Το 1995 στις 2 Απριλίου θεμελιώνεται το "Κέντρο Χαρακτικών Τεχνών και Μουσείο Βάσως Κατράκη" σε χώρο που παραχώρησε ο Δήμος Αιτωλικού και χρηματοδότησε το ΥΠΕΧΩΔΕ και το 2006 γίνονται τα εγκαίνια του Μουσείου που στεγάζει ολόκληρο το έργο της Βάσως Κατράκη σε μόνιμη έκθεση.

 

Μαθητής και άξιος συνεχιστής του έργου της Βάσως Κατράκη υπήρξε ο γνωστός και επίσης πολυβραβευμένος χαράκτης, Απόστολος Κούστας, με καταγωγή από το Μεσολόγγι.

Σχόλια

Το Arcadia938.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμα μη δημοσίευσης υβριστικών, συκοφαντικών, ρατσιστικών σχολίων και διαφημίσεων, καθώς αντιβαίνουν στις διατάξεις την κείμενης νομοθεσίας. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά προσωπικές απόψεις αναγνωστών.