Εκδήλωση ένταξης μνημειακής ελιάς Μονεμβασίας στο Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης

Στη σκιά της υπεραιωνόβιας μνημειακής ελιάς της επιβλητικής καστροπολιτείας της Μονεμβασίας, που βρίσκεται δίπλα στην ιστορική βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Σοφίας της Άνω Πόλης και αποτελεί τον τελευταίο ζωντανό μάρτυρα της Ελληνικής Επανάστασης του ιστορικού βράχου και αγέρωχο σιωπηλό φρουρό του, έλαβε χώρα την Τετάρτη, 17 Σεπτεμβρίου 2025, η τιμητική τελετή αποκαλυπτηρίων σήμανσης του μνημειακού δέντρου για την επίσημη ένταξή του στο Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης του Ινστιτούτου Πολιτισμού Μεσσηνίας.

Ειδικότερα, μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας του εορτάζοντος ναού της Αγ. Σοφίας, έλαβε χώρα η εν λόγω ιστορική τελετή που οργάνωσε ο Δήμος Μονεμβασίας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας. Κατά την εκδήλωση, σύντομο χαιρετισμό απεύθυνε ο Αντιδήμαρχος Μονεμβασίας κ. Σταύρος Χριστάκος, ο Υποψήφιος Διδάκτωρ Πολιτισμικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και ιδρυτής του Ινστιτούτου Πολιτισμού Μεσσηνίας κ. Δημοσθένης Κορδός, ο Καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας (Αρχαίων Ελληνικών) στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου και πρόεδρος της Ιταλικής Φιλελληνικής Εταιρείας κ. Massimo Cazzulo, και ο πρώην Δήμαρχος Μονεμβασίας κ. Νεκτάριος Μαστορόπουλος.

Για την ιστορικότητα της υπεραιωνόβιας μνημειακής Ελιάς της Αγ. Σοφίας μίλησε ο ερευνητής κ. Παναγιώτης Λαλούσης, που είχε προτείνει την ένταξή της στο εν λόγω Δίκτυο μέσα από εκτενή ιστορική τεκμηρίωση, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι η περίοπτη θέση της ελιάς, στην κορυφή του ιστορικού Βράχου, της έδινε το πλεονέκτημα να «αγναντεύει» τα πλοία που συμμετείχαν στον ναυτικό αγώνα των Ελλήνων κατά του Οθωμανικού στόλου, αλλά και όσα ταξίδευαν στις θαλάσσιες πλόες του Κάβο Μαλιά και του Μυρτώου Πελάγους. Επιπλέον, ανέφερε ότι στις 23 Ιουλίου 1821, κατά την παράδοση των κλειδιών του κάστρου από τους Τούρκους στον Αλέξανδρο Καντακουζηνό, πληρεξούσιο του Δημήτριου Υψηλάντη και πρώην αξιωματικό του ρωσικού στρατού, η ελιά «άκουσε» την καμπάνα του ναού του Ελκόμενου Χριστού να αναγγέλλει το χαρμόσυνο μήνυμα της ελευθερίας ενώ ακολούθως, «είδε» τους Έλληνες οπλαρχηγούς να συγκεντρώνονται κάτω από την σκιά της και να υψώνουν την ελληνική σημαία στα τείχη, δίπλα στις τυφεκιοθυρίδες με τον εγκαταλελειμμένο οπλισμό των Τούρκων. Σε σχέση με την ηλικία του υπεραιωνόβιας ελιάς, ανέφερε ότι η εκτιμώμενη ηλικία του μνημειακού δέντρου ταυτίζεται με την ίδρυση του ναού της Αγ. Σοφίας κατά το έτος 1150. Τελειώνοντας την ομιλία του ανέφερε ότι, πόσο πιο βιωματική μπορεί να γίνει η μελέτη της ιστορίας από το να σταθεί κάποιος κάτω από αυτή την ιστορική ελιά και να αναλογιστεί ποιοι Έλληνες οπλαρχηγοί κάθισαν στην σκιά της και τι θα μπορούσαν να συζητούν σε αυτόν εδώ τον ιστορικό χώρο πριν από δύο αιώνες οι διατελέσαντες Φρούραρχοι της Μονεμβασίας, όπως ο θρυλικός ναύαρχος Κωνσταντίνος Κανάρης.

Εν συνεχεία, έγιναν τα αποκαλυπτήρια της επετειακής ετικέτας σήμανσης από τον Αντιδήμαρχο Μονεμβασίας κ. Σταύρο Χριστάκο, τον ερευνητή κ. Παναγιώτη Λαλούση, τον εκπρόσωπο του Ινστιτούτου Πολιτισμού Μεσσηνίας κ. Δημοσθένη Κορδό, τον διοικητή του Κέντρου Εκπαίδευσης Εφοδιασμού Μεταφορών (ΚΕΕΜ) Σπάρτης Ταξίαρχο κ. Γεώργιο Ζορμπά, τον διοικητή του Λιμενικού Σταθμού Μονεμβασίας κ. Ιωάννη Κωστάκο, τον διοικητή του Αστυνομικού Σταθμού Μονεμβασίας κ Νεκτάριο Γάγκα και τον πρωτοπρεσβύτερο π. Γεώργιο Κάμπρα. Ακολούθως, σε μια ιδιαίτερα συμβολική κίνηση, η ελληνική σημαία αποκαλυπτηρίων παρεδόθη από τον ερευνητή κ. Π. Λαλούση στον Ταξίαρχο του ΚΕΕΜ κ. Γ. Ζορμπά, ενώ η τελετή ολοκληρώθηκε με την απαγγελία του Εθνικού Ύμνου από τους παρευρισκόμενους. Επιπλέον, δίπλα στην μνημειακή ελιά τοποθετήθηκαν καλαίσθητες διακριτικές πινακίδες με την ιστορία του δέντρου και το λογότυπο του Δικτύου.

Στην εκδήλωση ακόμη παρευρέθησαν ο Ομότιμος Καθηγητής της Οικονομικής των Επιχειρήσεων και Αγορών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) κ. Παναγιώτης Αλεξάκης, η αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λακωνίας κα Παναγιώτα Σκάγκου, ο πρώην Δήμαρχος Μονεμβασίας κ. Νεκτάριος Μαστορόπουλος, οι δημοτικοί σύμβουλοι του Δήμου Μονεμβασιάς κα Βασιλική Σκάγκου και κ. Νικόλαος Βλάχος, ο πρόεδρος της Δ.Κ. Μονεμβασίας κ. Παναγιώτης Γράφος, η υπεύθυνη εθιμοτυπίας του Δήμου Μονεμβασίας κα Νίκη Πετράκου, ο πρώην διευθυντής της Α/θμιας εκπαίδευσης Λακωνίας και συγγραφέας κ. Νικόλαος Αργείτης, ο ιερέας π. Γεώργιος Μαχαίρας καθώς και πλήθος Ελλήνων και ξένων επισκεπτών και προσκυνητών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το επετειακό λογότυπο της ετικέτας του εν λόγω Δικτύου φιλοτεχνήθηκε από την ομογενή ζωγράφο Joanna Kordos που ζει στην Μελβούρνη και είναι εμπνευσμένο από την ηγετική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ενώ φέρει το σήμα της επιτροπής «Ελλάδα 2021» καθώς το Δίκτυο τελούσε υπό την αιγίδα της εν λόγω Επιτροπής. Σύντομα θα κατατεθεί αίτηση στο Υπουργείο Πολιτισμού για την ένταξη του Δικτύου Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης, που απαριθμεί 71 μνημειακά δέντρα σε όλη την Πελοπόννησο, στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO ως «Καλή Πρακτική για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς».

Τέλος, σχεδιάζεται να εκδοθεί λεύκωμα που θα περιλαμβάνει φωτογραφικές απεικονίσεις των εν λόγω μνημειακών δέντρων και των εκδηλώσεων σήμανσής τους καθώς και των σημαντικών ιστοριών της Ελληνικής Επανάστασης με τις οποίες σχετίζονται ενώ παράλληλα, μελετάται να δημιουργηθεί ειδικό ντοκιμαντέρ για την προβολή τους σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

(Δ.Τ.)