Παρενόχληση στον Εργασιακό Χώρο: Μια Σιωπηλή Κρίση με Σοβαρές Συνέπειες

Η παρενόχληση στον χώρο εργασίας δεν είναι ούτε ατομική "παρεξήγηση" ούτε περιστασιακή "κακή στιγμή". Είναι μια επίμονη μορφή βίας, βαθιά συνδεδεμένη με τις έμφυλες ανισότητες και την κατάχρηση εξουσίας. Παρότι συχνά αποσιωπάται, είναι δυστυχώς πολύ πιο διαδεδομένη απ’ όσο πιστεύουμε.

Τι εννοούμε όταν λέμε “παρενόχληση”;

Παρενόχληση στον εργασιακό χώρο σημαίνει κάθε ανεπιθύμητη συμπεριφορά – σεξουαλική, λεκτική, ψυχολογική ή ακόμα και οικονομική – που προσβάλλει την αξιοπρέπεια του ατόμου και δημιουργεί ένα εχθρικό ή τοξικό εργασιακό περιβάλλον. Λίγο πιο συγκεκριμένα η παρενοχλητική συμπεριφορά σε βάρος των γυναικών είναι κυρίως σεξουαλικού περιεχομένου και περιλαμβάνει: αγγίγματα, σχόλια, βλέμματα, χρήση σεξουαλικοποιημένης γλώσσας, παρατηρήσεις σχετικά με το ντύσιμο ή τη σιλουέτα, επίμονα βλέμματα προς κάποια σημεία του σώματος, δημιουργία ταπεινωτικού περιβάλλοντος, σεξουαλική επίθεση ή βιασμός, μη συναινετική προσέγγιση, προσβλητικά βλέμματα/σφυρίγματα, αποστολή υπαινικτικών email ή διασπορά φημών/ φωτογραφιών για τη σεξουαλική ζωή του ατόμου μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Άλλες μορφές παρενόχλησης που εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο εργασιακής βίας (mobbing) αποτελούν οι ειρωνείες, φωνές, συστηματική υποτίμηση, αποκλεισμός από ευκαιρίες εξέλιξης, ακόμη και απειλές για απόλυση.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ), τέτοιες συμπεριφορές μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία των εργαζομένων — και δεν αφορούν μόνο τις γυναίκες, αλλά και άνδρες, μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, μετανάστες, νέους ή άτομα με αναπηρία.

Τι δείχνουν τα στοιχεία για την Ελλάδα;

Στην Ελλάδα, περίπου 9 στις 10 γυναίκες έχουν βιώσει σεξουαλική παρενόχληση στον εργασιακό χώρο,σύμφωνα με έρευνα της ActionAid. Η έρευνα αυτή αναφέρει επίσης ότι 1 στις 10 γυναίκες έχει πέσει θύμα απόπειρας σεξουαλικής επίθεσης και 1 στις 5 έχει πέσει θύμα σεξουαλικού εκβιασμού.

Παράλληλα σε μελέτη του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) επισημαίνει ότι η παρενόχληση είναι συχνότερη σε επισφαλείς κλάδους εργασίας όπως η εστίαση, ο τουρισμός και η καθαριότητα, όπου οι εργαζόμενες/οι συχνά φοβούνται να μιλήσουν.

Γιατί δεν καταγγέλλεται;

Οι λόγοι που τα θύματα σιωπούν είναι πολλοί: φόβος για απώλεια εργασίας, έλλειψη εμπιστοσύνης στις διαδικασίες, ντροπή, αλλά και η διάχυτη αντίληψη ότι «αυτά συμβαίνουν παντού». Ενώ υπάρχουν πολιτικές ή μηχανισμοί αναφοράς και υποστήριξης, συχνά δεν εφαρμόζονται ή δεν λειτουργούν πάντα σωστά.

Τι προβλέπει ο νόμος;

Η Ελλάδα κύρωσε το 2021 τη Σύμβαση 190 της ΔΟΕ (Νόμος 4808/2021), η οποία δεσμεύει τους εργοδότριες/ες να λάβουν μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης της παρενόχλησης:

• Πολιτική μηδενικής ανοχής
• Διαδικασίες καταγγελίας (και ανώνυμες)
• Εκπαίδευση προσωπικού και στελεχών
• Υποστήριξη θυμάτων (ψυχολογική, νομική)
Πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε;
Η λύση δεν είναι μόνο θεσμική, είναι και πολιτισμική. Σύμφωνα με το ΚΕΘΙ και την ActionAid, απαιτούνται:

✅ Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σε κάθε εργασιακό περιβάλλον
✅ Ενίσχυση των εσωτερικών κανονισμών και πολιτικών
✅ Δημιουργία ασφαλών καναλιών αναφοράς
✅ Προστασία και ενδυνάμωση των θυμάτων
✅ Εκπαίδευση των εργοδοτριών/ών και των διευθυντριών/ών ανθρώπινου δυναμικού

Ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον είναι δικαίωμα – όχι προνόμιο.
Η παρενόχληση στον χώρο εργασίας είναι ένα βαθιά κοινωνικό ζήτημα. Δεν αφορά μόνο τις γυναίκες, ούτε μόνο τα «μεγάλα» περιστατικά. Αφορά το πώς λειτουργεί μια κουλτούρα, τι επιτρέπει και τι συγκαλύπτει. Κι αν θέλουμε πραγματικά να την εξαλείψουμε, πρέπει να δώσουμε φωνή σε όσες/ους τη χάνουν – και να οικοδομήσουμε ένα εργασιακό περιβάλλον που σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια χωρίς εξαιρέσεις.



Αν είσαι εργαζόμενη και έχεις βιώσει περιστατικό παρενόχλησης, μπορείς να απευθυνθείς:

• Στο Συμβουλευτικό Κέντρο Τρίπολης του ΚΕΘΙ
• Στα 43 Συμβουλευτικά Κέντρα του Πανελλαδικού Δικτύου Δομών για την αντιμετώπιση της Βίας κατά των Γυναικών της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΓΓΙΑΔ)
• Στη γραμμή SOS 15900
• Στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ)
• Στο Συνήγορο του Πολίτη.