1η Οκτώβρη-Παγκόσμια ημέρα αφιερωμένη στην Τρίτη ηλικία και οι "ηλικιωμένοι" της Τρίπολης

Η 1η Οκτώβρη, έχει χαρακτηριστεί ως η παγκόσμια ημέρα για την τρίτη ηλικία. Μία μέρα που γιορτάζεται από το 1990 σύμφωνα με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, για να τιμήσει τους ηλικιωμένους, να αναγνωρίσει την προσφορά τους στην κοινωνία και να επισημάνει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

Ο εορτασμός γίνεται με διάφορες εκδηλώσεις όπως, ομιλίες, διοργάνωση ημερίδων με ανάλογα ιατρικά θέματα, μουσικές βραδιές, χορό, φαγητό και δράσεις προσφοράς αγάπης, φροντίδας και προσοχής στα άτομα της 3ης ηλικίας.

Η ελληνική κοινωνία και πολιτεία έχουν βαθύτατη υποχρέωση να φροντίζουν για την ασφαλή και αξιοπρεπή διαβίωσή τους.

H γραμμή ζωής με τα προγράμματα και τις δομές και τον εθελοντισμό προσπαθεί να βοηθήσει όσο μπορεί προς αυτή την κατεύθυνση, ύστερα το κόκκινο κουμπί, το πρόγραμμα εθελοντή, η πανελλήνια τράπεζα αίματος, η στήριξη μέσω ψυχολόγων, το πρόγραμμα silveralert, η γραμμή SOS 1065 για καταγγελίες κακομεταχείρισης και το επισιτιστικό πρόγραμμα είναι κάποιες από τις υπηρεσίες που παρέχει η πολιτεία στους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας. Μακάρι να βρεθούν και άλλα προγράμματα και άλλοι πόροι από την πολιτεία για την καλύτερη ανακούφιση των ηλικιωμένων μας.

Τώρα μέρα που είναι ας μεταφερθούμε λίγο στη ζωή αυτών των ανθρώπων στην πόλη και στα χωριά και να δούμε τις διαφορές. Θα το εστιάσουμε στην περιοχή της Αρκαδίας όπου υπάρχουν αγροτικές κοινότητες και αστικά κέντρα.

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει έντονη δημογραφική γήρανση με το 22,9% του πληθυσμού να είναι άνω των 65 ετών σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις στην κοινωνία μας αλλά και ιδιαίτερες προκλήσεις στις περιοχές με αγροτικό χαρακτήρα όπως η Αρκαδία. Πάμε να δούμε τη δημογραφική και κοινωνική εικόνα.

Ας ξεκινήσουμε με μία γενική εικόνα. Στην Αρκαδία η γήρανση του πληθυσμού είναι ιδιαίτερα εμφανής ειδικά στις αγροτικές περιοχές όπου οι νέοι μεταναστεύουν προς τις πόλεις ή το εξωτερικό αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίας εργασίας και εκπαίδευσης,

Η Τρίπολη με πληθυσμό περίπου 46.475 κατοίκους αποτελεί το κέντρο της περιοχής όσον αφορά την υγεία και τις κοινωνικές υπηρεσίες εδώ οι ηλικιωμένοι έχουν πρόσβαση σε ένα πιο αναπτυγμένο δίκτυο υποστήριξης. Παρόλα αυτά μελέτες του πανεπιστημίου Πελοποννήσου δείχνουν ότι οι ηλικιωμένοι στις αγροτικές κοινότητες βιώνουν μεγαλύτερη μοναξιά και κοινωνική απομόνωση παρά την ισχυρή οικογενειακή δομή και τις παραδοσιακές σχέσεις που χαρακτηρίζουν τα χωριά.

Να δούμε τώρα στην ύπαιθρο, ένα πιο κρίσιμο ζήτημα είναι η πρόσβαση σε υπηρεσίας υγείας. Σύμφωνα με έρευνα του ιατρικού συλλόγου Αρκαδίας περίπου το 65% των ηλικιωμένων που ζουν στην ύπαιθρο αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στην πρόσβαση σε πρωτοβάθμια φροντίδα.

Οι αποστάσεις η έλλειψη συγκοινωνιακών μέσων και γεωγραφική απομόνωση είναι παράγοντες που περιορίζουν την πρόσβαση. Αυτό έχει σημαντικές συνέπειες: ηλικιωμένοι στις αγροτικές περιοχές δυσκολεύονται να διαχειριστούν χρόνιες παθήσεις όπως ο διαβήτης ή υπέρταση και άλλα. Η καθυστερημένη διάγνωση και ανεπαρκής παρακολούθηση αυξάνουν τον κίνδυνο του επιπλοκών και μειώνουν την ποιότητα ζωής. Αντίθετα στην Τρίπολη όπου υποδομές υγείας είναι πιο ανεπτυγμένες η πρόσβαση σε πρωτοβάθμια φροντίδα είναι περίπου 75%.

Παρ’ όλα αυτά και εκεί παρατηρούνται προκλήσεις όπως η αστική απομόνωση και η ψυχολογική επιβάρυνση που σχετίζεται με τον σύγχρονο τρόπος ζωής.

Ας μιλήσουμε όμως λίγο και για τα χωριά. Στα χωριά της Αρκαδίας η κοινωνική συνοχή στηρίζεται σε παραδοσιακές μορφές αλληλοβοήθειας και στενές οικογενειακές σχέσεις, αυτό συμβάλει στην ψυχολογική ευημερία καθώς υπάρχει αλληλεγγύη. Ωστόσο η έλλειψη οργανωμένων κοινωνικών δομών όπως τα ΚΑΠΗ ή κέντρα υγείας και άλλα περιορίζουν τη συμμετοχή των ηλικιωμένων σε πολιτιστικές και κοινωνικές δραστηριότητες.

Αυτό συχνά οδηγεί σε μοναξιά και περιορισμένη κοινωνική ζωή αντίθετα στην Τρίπολη ηλικιωμένοι έχουν πρόσβαση σε περισσότερες οργανωμένες δομές.

Πάμε τώρα στις καινοτόμες προσεγγίσεις και μελλοντικές προοπτικές. Η βελτίωση της ζωής και της φροντίδας των ηλικιωμένων στην Αρκαδία περνά από καινοτόμες λύσεις. Πρόσφατα η περιφέρεια Πελοποννήσου έχει αναπτύξει πιλοτικά προγράμματα τηλεϊατρικής και κινητών μονάδων φροντίδας που στοχεύουν να γεφυρώσουν το χάσμα πρόσβασης ανάμεσα στην πόλη και την ύπαιθρο.

Τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν σημαντική βελτίωση στην παροχή υπηρεσιών υγείας σε απομακρυσμένες κοινότητες, μειώνοντας την ανάγκη για μετακινήσεις και επιταχύνοντας την ανταπόκριση σε προβλήματα υγείας. Παράλληλα η υποστήριξη και εκπαίδευση των οικογενειακών φροντιστών καθώς και η ενίσχυση του τοπικών κοινωνικών δικτύων μπορούν να συμβάλλουν στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων.

Συνοψίζοντας η τρίτη ηλικία στην Αρκαδία αντιμετωπίζει διαφορετικές προκλήσεις ανάλογα με το αν ζει σε αγροτικές περιοχές ή στην πόλη της Τρίπολης. Οι αγροτικές κοινότητες χαρακτηρίζονται από γήρανση, απομόνωση και περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες, ενώ οι ηλικιωμένοι στην πόλη έχουν καλύτερη πρόσβαση, αλλά και προβλήματα όπως η αστική απομόνωση. Η ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών, η εκπαίδευση φροντιστών και η υποστήριξη κοινωνικών δομών είναι κρίσιμες για τη βελτίωση της ζωής των ηλικιωμένων.

Έρευνα - Άρθρο
Ελένη Γιαννουσοπούλου
Αρθρογράφος, Μέλος ομάδας Εργαστηρίου Δημοσιογραφίας ΚΑΠΗ Τρίπολης