Πολιτικη

Παπαηλιού: Η ΝΔ αντιμετωπίζει με φόβο την ενίσχυση της δημοκρατίας

Συνδέει τη νεοφιλελεύθερη αντίληψή της για την οικονομία και το κοινωνικό κράτος με μία αφυδατωμένη δημοκρατία, τόνισε ο βουλευτής Αρκαδίας του ΣΥΡΙΖΑ.

Εισήγηση  του Ειδικού Εισηγητή του ΣΥΡΙΖΑ-Βουλευτή Αρκαδίας Γιώργου Παπαηλιού στην Ολομέλεια της Βουλής (20.11.2019) για την αναθεώρηση των διατάξεων του Συντάγματος για τους θεσμούς της άμεσης δημοκρατίας (άρθρα 28.2, 44.2, 73.1 του Συντάγματος)  

Η Δημοκρατία, που γεννήθηκε στους αρχαίους χρόνους ως άμεση, δεν μπόρεσε να επιβιώσει (και) λόγω του μεγέθους των τότε κρατικών οντοτήτων. Στους νεώτερους χρόνους ξαναγεννήθηκε ως αντιπροσωπευτική, με το κοινοβούλιο να αποτελεί πολιτική μικρογραφία των τάσεων που διαμορφώνονται στο λαό.      

Σήμερα η κοινοβουλευτική δημοκρατία,  η οποία λειτουργεί   σε περιβάλλον παγκοσμιοποίησης,  ραγδαίων τεχνολογικών αλλαγών και συγκέντρωσης του πλούτου στα χέρια ολίγων, εμφανίζει σημάδια κόπωσης. 

Αρχές που περιλαμβάνονται στο Σύνταγμα, στην πράξη παραμένουν κενές περιεχομένου, στερούνται ουσίας. Η κυριαρχία της «τεχνοκρατικής» ιδεολογίας έχει οδηγήσει σε ένα είδος «μεταδημοκρατίας», μέσω της διαρκούς αφαίρεσης πεδίων από την ύλη της δημοκρατικής πολιτικής αντιπαράθεσης. Βάσει της κυρίαρχης νεοφιλελεύθερης αντίληψης, η πολιτική υποτάσσεται στην οικονομία και η δημοκρατική αντιπαράθεση στην «τεχνοκρατική» αλήθεια. Η δημοκρατία γίνεται μ΄ αυτό τον τρόπο αναιμική, πολύ περισσότερο που η ανάθεση των κοινών σε αντιπροσώπους αποτελεί το κυρίαρχο στοιχείο της. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ίδιος ο κρατικός μηχανισμός, ιδιωτικοί φορείς, υπερεθνικοί οργανισμοί, ανεξάρτητες αρχές επιβάλλουν πολιτικές που παρουσιάζονται ως μονόδρομος.  

Πρέπει λοιπόν να επανέλθει η πολιτική στο προσκήνιο, να εκδημοκρατιστεί το κράτος, να αποκτήσουν ουσία και να παραγάγουν αποτελέσματα η λαϊκή συμμετοχή και η λαϊκή παρέμβαση στα κοινά. 

Αυτή την κατεύθυνση μπορεί να στηρίξουν και να ενισχύσουν θεσμοί άμεσης δημοκρατίας και πρωτοβουλίες. Στο πλαίσιο της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, μπορούν να υπάρξουν και να θεσμοθετηθούν, χωρίς να αλλοιώνουν τον αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα της  δημοκρατίας, αλλά να τον συμπληρώνουν δημιουργικά και να τον εμπλουτίζουν με τρόπο που (η δημοκρατία) να γίνεται «δημοκρατικότερη» και  αποτελεσματικότερη, αφού αρμοδιότητες μεταφέρονται στη διαβούλευση και απόφαση των πολιτών. 

Το ισχύον Σύνταγμα αναφέρει ότι θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία (άρθρο 1 παρ. 2)  και ότι όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό (άρθρο 1 παρ. 3). 

Η αναφορά στη λαϊκή κυριαρχία κατ΄ αρχάς έχει συμβολική σημασία. Βάσει της αντιπροσωπευτικής αρχής, οι αρμοδιότητες του λαού (του εκλογικού σώματος) περιορίζονται στην εκλογή  αντιπροσώπων είτε κεντρικά στο κοινοβούλιο είτε σε περιφερειακό και δημοτικό επίπεδο (και επιπλέον στη συμμετοχή του σε δημοψηφίσματα). Όμως στη λαϊκή κυριαρχία πρέπει να προσδοθεί  ουσιαστικό περιεχόμενο.  

Η κρίση της δημοκρατίας έχει οδηγήσει σε απαξίωση ακόμη και το κοινοβουλευτικό σύστημα. Πολλοί πολίτες, αισθανόμενοι αποκομμένοι και αποξενωμένοι από το πολιτικό γίγνεσθαι, θεωρούν ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται γι΄ αυτούς χωρίς αυτούς και ότι δεν μπορούν να επηρεάσουν  τα πολιτικά πράγματα. Ακόμη και το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι τείνει να απαξιωθεί σε μεγάλο βαθμό. Η μεγάλη και αυξανόμενη αποχή των πολιτών από την άσκηση του εκλογικού δικαιώματός τους, το αποδεικνύει.  Όπως επίσης και η έλλειψη ενδιαφέροντος  ιδίως των νέων ανθρώπων να συμμετέχουν ως υποψήφιοι σε διαδικασίες αντιπροσώπευτικού τύπου. 

Ανακοινώνοντας την πρωτοβουλία για τη συνταγματική αναθεώρηση,   ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας προέβη στη δημιουργία μιάς ομάδας διαβούλευσης για την αναθεώρηση του Συντάγματος, η οποία οργάνωσε συζητήσεις δια ζώσης και ηλεκτρονικά, με θεσμικούς φορείς, ομάδες πρωτοβουλίας, πολίτες κλπ. Αυτή η αρχική διαβούλευση αποτυπώνει την κατεύθυνση να προωθηθεί η συμμετοχή των πολιτών ακόμη και πριν την έναρξη της θεσμικής διαδικασίας αναθεώρησης του Συντάγματος, ώστε αυτό να μην είναι προϊόν μόνον των ειδικών και των πολιτικών, αλλά και του λαού.  

Βάσει αυτών, η πρωτοβουλία συνταγματικής αναθεώρησης αποσκοπεί στην αναβάθμιση της δημοκρατίας,  την   ενίσχυση της λαϊκής κυριαρχίας ως θεμελίου  του πολιτεύματος, την ενδυνάμωση των θεσμών του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος έναντι εξωθεσμικών και παραθεσμικών κέντρων εξουσίας, ώστε η  πολιτική να μη διαπνέεται από  αμιγώς (δήθεν ουδέτερο) τεχνοκρατικό πνεύμα και συνακόλουθα να μην είναι υπόθεση δήθεν πολιτικά ουδέτερων τεχνοκρατών, αλλά του λαού. Και βέβαια στην ενεργοποίηση και ουσιαστική άμεση παρέμβαση των πολιτών στο πεδίο λήψης των πολιτικών αποφάσεων. 

Είναι προφανές, ότι η προσφυγή σε διαδικασίες μέσω των οποίων ο λαός απαφαίνεται άμεσα και συνεπώς με εγκυρότητα, δείχνει εμπιστοσύνη στο λαό, στο λαϊκό κριτήριο και εν τέλει στη λαϊκή βούληση.   

Υπό το ισχύον Σύνταγμα, η άμεση συμμετοχή των πολιτών στο πεδίο της νομοθετικής εξουσίας  περιορίζεται στη διαβούλευση που προηγείται της διαδικασίας νομοθέτησης αλλά και μέσω του θεσμού της ακρόασης των φορέων κατά τη διάρκεια της νομοθέτησης. 

Πέραν αυτών στο πλαίσιο της συνταγματικής αναθεώρησης, από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ προτείνονται :

1) η συμπλήρωση του άρθρου 44  παρ. 2, προκειμένου να καθιερωθεί ο θεσμός του δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία. Θα μπορεί να προκηρύσσεται για κρίσιμα εθνικά θέματα μετά από αίτηση πεντακοσίων χιλιάδων πολιτών που έχουν το εκλογικό δικαίωμα ή για ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα (εκτός από τα δημοσιονομικά) (η πρόταση αυτή έλαβε στην προτείνουσα βουλή 152 ψήφους). 

2) Η προσθήκη στο άρθρο 73 παρ. 1 εδαφίου, προκειμένου να καθιερωθεί συνταγματικά ο θεσμός της λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας. Δηλαδή, με τη συγκεκριμένη πρόταση, να αναγνωριστεί η δυνατότητα, σε εκατό χιλιάδες πολίτες που έχουν το εκλογικό δικαίωμα να υποβάλλουν προτάσεις νόμου, οι οποίες θα εισάγονται υποχρεωτικά στη Βουλή για συζήτηση, επεξεργασία και ψήφιση (η πρόταση αυτή έλαβε στην προτείνουσα βουλή 168 ψήφους). 

3) Η προσθήκη στο άρθρο 28 παρ. 2, νέας παραγράφου ότι, η κύρωση διεθνούς συνθήκης ή συμφωνίας, η οποία  προβλέπει μεταβίβαση κυριαρχικών αρμοδιοτήτων του κράτους, γίνεται με δημοψήφισμα. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και αποφάσεις που συνδέονται με την περαιτέρω   πορεία και προπτική της χώρας, που πρέπει να έχουν τη στήριξη του λαού, στη βούληση του οποίου πρέπει αυτές να ενσωματωθούν  (η πρόταση αυτή έλαβε στην προτείνουσα βουλή 154 ψήφους).

Έτσι νομιμοποιείται περαιτέρω η πολιτική εξουσία και αμβλύνονται οι δομικές αδυναμίες του αντιπροσωπευτικού συστήματος. Συνεπώς, περιορίζεται το έλλειμμα αντιπροσώπευσης, χωρίς όμως να  καθίστανται περιττές οι μεταρρυθμίσεις στα ίδια τα αντιπροσωπευτικά σχήματα και διαδικασίες, ιδίως στα κόμματα και το εκλογικό σύστημα. Η δημοκρατική λειτουργία των κομμάτων και η καθιέρωση της απλής αναλογικής αποτελούν σημαντικές παραμέτρους-θεσμικές αιχμές προς αυτή την  κατεύθυνση. Μέσω της διάρρηξης του νομοθετικού μονοπωλίου της Βουλής δημιουργείται μία νέα πολιτική κουλτούρα συλλογικής διαμόρφωσης προτάσεων και αναδεικνύεται η δυναμική της λαϊκής πρωτοβουλίας. 

Με αυτό τον τρόπο, έστω και περιορισμένα, ο λαός παύει να είναι «ένας κυρίαρχος που δεν ασκεί την κυριαρχία του» και δεν είναι «ελεύθερος μόνον όταν εκλέγει τα μέλη του κοινοβουλίου».       

Η ΝΔ αντιμετωπίζει με δυσπιστία και φόβο την ενίσχυση της δημοκρατίας, θεωρώντας το λαό  και ανώριμο που δεν κατέχει τη γνώση να αποφασίζει για σημαντικά θέματα. 

Γιατί άραγε ;  Μήπως διότι συνδέει τη νεοφιλελεύθερη αντίληψή της για την οικονομία και το κοινωνικό κράτος με μία αφυδατωμένη δημοκρατία και την εκ μέρους της ιδεολογική-πολιτική άρνηση της λαϊκής συμμετοχής και παρέμβασης ; 

Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για τη θεματική ενότητα αυτών των διατάξεων είναι σημαντική, αφού αναφέρεται στην προώθηση της ενεργοποίησης των πολιτών στα κοινά και στον εμπλουτισμό της δημοκρατίας με αμεσοδημοκρατικά στοιχεία. Επιπλέον είναι απολύτως συμβατή με τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της λαϊκής κυριαρχίας.  

Βάσει όλων αυτών, η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να υπερψηφιστεί και από τα άλλα κόμματα. Υφίστανται διαφορές για την οικονομία, το κοινωνικό κράτος κλπ. Όμως   η δημοκρατία και η λαϊκή κυριαρχία  μπορεί και  πρέπει να είναι υπόθεση όλων των δημοκρατικών πολιτικών δυνάμεων.

Δυστυχώς η ΝΔ δ ε ν  υπέστη «μετάλλαξη» (για να χρησιμοποιήσω όρο του γενικού εισηγητή της)  προς την κατεύθυνση της αναζήτησης συναίνεσης. Παραμένει πιστή στην επιδίωξη, και μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης, να ελέγξει τα πάντα σε όλα τα επίπεδα, μικροπολιτικά, πολιτικά και συνταγματικά.   

Σχόλια

Το Arcadia938.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμα μη δημοσίευσης υβριστικών, συκοφαντικών, ρατσιστικών σχολίων και διαφημίσεων, καθώς αντιβαίνουν στις διατάξεις την κείμενης νομοθεσίας. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά προσωπικές απόψεις αναγνωστών.